Geschiedenis
De geschiedenis van Suriname begint natuurlijk niet bij de afschaffing van de slavernij. Reeds 7000 jaren geleden woonden er mensen.
De oorspronkelijke bewoners zijn Indianen, thans inheemsen genoemd.
Voor een algemeen beeld verwijzen we naar deze website
Pas vanaf 1500 kwamen Europeanen naar de ‘nieuwe wereld’.
De moderne geschiedenis en de ontwikkelingen in Suriname zijn wel zeer sterk beinvloed door de slavernij.
In 1863 werd de slavernij in Suriname afgeschaft en werden de slaven gedwongen volgens contract nog 10 jaar door te werken. In 1873 werden de ex-plantageslaven vrij. In dat jaar verviel hun verplichting om jaarlijks een arbeidscontract met een plantage-eigenaar af te sluiten. Men was vrij op papier, want het institutioneel racisme en het feit dat men nauwelijks wat bezat, amper geschoold was en het koloniaal bewind niet als doel had diepte investeringen in de Surinaamse economie te doen zorgden voor voortdurende ‘onvrijheid’. Het verdeel en heers spel werd voort gezet.
Om het tekort aan arbeidskrachten op te vangen werden vele plantages samengevoegd.
Tegelijkertijd werden contract-arbeiders uit andere kolonien ingevoerd. De vrije slaven werden uit hun huizen gezet en de nieuwe contractanten konden er zo in. Contractarbeiders kwamen uit Indonesie, de “Javanen”, en uit India, de “Hindoestanen”.
In 1862 telde Suriname 216 plantages, in 1913 nog 79. De totale opbrengst aan suiker bleef overigens door de eeuwen heen vrijwel constant, wel verdwenen de koffie, de cacao en het katoen. Zoals bij alle eenzijdige grondstoffen economieën, de grote recessie (1930) en uiteindelijke de voortschrijdende industrialisatie van het westen zorgden ervoor dat de armere landen niet de diepte investeringen in hun menselijk kapitaal en in hun infrastructuur konden doen.
Buiten de plantagelandbouw waren er maar weinig economische alternatieven. De vondst van goud zorgde voor werk voor een deel van de voormalige slaven., terwijl de groei van het overheidsapparaat eveneens een aantal arbeidsplaatsen schiep. Van een industriële ontwikkeling in Suriname was maar beperkt sprake. Het koloniale moederland vervoerde grondstoffen naar Nederland, in plaats van lokale productie daadkrachtig op gang te brengen. Dit was bewust beleid. Er was sprake van grote bauxiet vondsten. Er zijn niet veel mensen die het weten, maar Suriname heeft een grote bijdrage geleverd aan de overwinning van de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog. Jarenlang was de Amerikaanse oorlogsindustrie voor zijn vliegtuigbouw voor meer dan 60 procent afhankelijk van Surinaamse bauxiet. En natuurlijk heeft Suriname veel tropisch hardhout, en vruchten, veel fruit. De Bruynzeelkeukens waren in Europa bekend en gewild; de aluminiumfabriek en de sappenfabriek werden bij de onafhankelijkheid in 1975 verplaatst naar Nederland. Rond 1970 verdiende 23% van de beroepsbevolking zijn brood in de landbouw, 15% in de industrie en 40% in de dienstensector (overheid, ambachten). Conform de noden van het koloniale bewind werden alleen die scholing aangeboden in Suriname als dat overeenkwam met de behoeften van het beleid van het koloniaal bestuur.
Nederland liet haar voormalige kolonie achter zonder sociale – en andere voorzieningen, die voor de onafhankelijkheid gangbaar waren. Rondom 1975 vertrokken veel Surinamers naar het voormalig moederland, terwijl in Suriname de sociaal-economische situatie hard achteruit ging. Na de eerste parlementsverkiezingen in het zelfstandige Suriname in oktober 1977, die door de NPK werden gewonnen, vormde Arron opnieuw een regering. In februari 1980 kwam een oud conflict tussen regering en beroepsmilitairen over de oprichting van een vakbond tot uitbarsting, wat uitliep op een militaire staatsgreep ( de coup van 25 februari 1980). De burgerregering verdween en een aantal van de opstandige militairen, ondermeer Sital en Desi Bouterse, vormde een Nationale Militaire Raad (NMR), die verklaarde de macht overgenomen te hebben. Zij kondigden aan dat zij de corruptie willen beëindigen en belangrijke hervormingen willen invoeren. President Ferrier was aanvankelijk bereid de staatsgreep min of meer te legaliseren op voorwaarde dat er een burgerregering zou komen. Deze werd half maart gevormd en geplaatst onder leiding van Chin A Sen, een vooraanstaand lid van de PNR. Het parlement aanvaardde een machtigingswet, die de regering meer bevoegdheden gaf en de rol van de volksvertegenwoordiging verminderde. Niettemin heerste er aanvankelijk een euforie, men zag ontwikkelingskansen en een betere toekomst.
In de volgende jaren kende Suriname regeringen van verschillende signatuur. Wel hadden de militairen onder leiding van Desi Bouterse (‘Bevel') het laatste woord. Een dieptepunt vormden de decembermoorden van 1982, waarbij vijftien prominente oppositieleden door de militairen werden geëxecuteerd.
Door de politieke onvrijheid, de almaar verslechterende economische situatie en het ontstaan van een guerrilla onder leiding van Ronnie Brunswijk in de binnenlanden slonk de populariteit van Desi Bouterse.
Uiteindelijk volgde er overleg tussen de militairen en de oude politieke partijen. Dit leidde tot het referendum en de verkiezingen van 1987, die de oude partijen weer in het kabinet brachten. De president werd R. Shankar en de militairen behielden echter achter de schermen toch macht.
Nederland had vanaf ‘de coup’ de ontwikkelingshulp stop gezet, hoewel bij de onafhankelijkheid overeenkomsten waren gesloten. Vanaf 1987 kwam het overleg met Nederland over het hervatten van de ontwikkelingshulp weer op gang, maar dit werd al snel weer teruggedraaid vanwege de zg kerst-coup. In de daarna uitgeschreven verkiezingen kwamen de oude partijen, verenigd in het Nieuw Front, als grootste partij naar voren. Ronald Venetiaan werd in 1991 president gekozen en vormde met leden van Nieuw Front, een coalitie van 4 partijen, een regering die een grotere toenadering tot Nederland zocht. In 1992 tekenden Nederland en Suriname een vriendschapsverdrag. Hiermee kwam ook een protocol tot stand over de besteding van de 1,3 miljard gulden die Suriname nog krachtens een verdrag uit 1975 van Nederland te goed had. Echter, er volgede grote sociale onrust vanwege uit de hand lopende inflatie (meer dan 300% op jaarbasis) en een economische situatie die zo chaotisch was dat het land op de been moest worden gehouden met geld en voedselpakketten uit Nederland.
Nieuwe hulptoezeggingen van Nederland en een vergelijk met Den Haag bleven uit, omdat Suriname het IMF en de Wereldbank niet wilde accepteren als toezichthouder op zijn herstelprogramma. Een economisch saneringsprogramma slaagde niet en bij de parlementsverkiezingen van mei 1996 verloor het Nieuwe Front en raakte het de meerderheid in het parlement kwijt. De NPD van Desi Bouterse was een van de grote overwinnaars. Jules Wijdenbosch won bij de presidentsverkiezingen van oud-president Ronald Venetiaan. Dit laatste tot grote teleurstelling van de Nederlandse regering en het parlement, die vreesden dat Bouterse zich achter de schermen de ware machthebber zou tonen.
Door de vermeende? drugshandel behield Suriname zijn slechte naam. Met name de cocaïnehandel speelde een belangrijke rol bij het slechte prestige van Suriname. Bouterse wordt in een strafproces voor de Nederlandse rechtbank bij verstek veroordeeld tot 11 jaar. Net als Bouterse werden ook Brunswijk en Somohardjo bij verstek veroordeeld, resp de huidige vice president en een parlementslid.
In augustus 2000 werd Ronald Venetiaan gekozen tot de nieuwe president van Suriname, als voorman van de creoolse NPS, onderdeel van het vierpartijenblok Nieuw Front. Hiermee kwam er een einde aan de regeerperiode van Jules Wijdenbosch.
Venetiaan maakte de sanering van de zieltogende economie tot een van zijn belangrijkste speerpunten. Verder wilde hij het vertrouwen van de Surinaamse bevolking in de politiek herstellen, die gekenmerkt werd door corruptie, zelfverrijking en drugsbelangen. Hij en zijn regering boekten niet of nauwelijks succes met hun plannen, en ook de verbetering van de relatie met Nederland zoals stond op zijn programma, bood weinig soelaas. Bij de verkiezingen in 2005 gaat de regeringscoalitie van het Nieuw Front terug van 33 naar 23 zetels in het Parlement. Winnaar is de NDP van Bouterse die acht zetels winst boekt en daarmee op een totaal van 15 zetels komt. De VVV van Wijdenbosch haalt vijf zetels. Drie binnenlandpartijen, die zich verenigd hebben in de A-Combinatie onder leiding van Ronnie Brunswijk, behalen vijf zetels, waarvan één voor de partij van Brunswijk. Het Alternatief-1 onder aanvoering van Winston Jessurun krijgt drie zetels. Op 30 juni 2005 zijn de leden van De Nationale Assemblee (DNA) beëdigd. Parlementsvoorzitter is Paul Somohardjo, leider van de Javaanse partij Pertjaja Luhur, die deel uitmaakt van het Nieuw Front. De Verenigde Volksvergadering (het parlement uitgebreid met districts- en ressortsraden tot ca. 900 personen) heeft Ronald Venetiaan en Ram Sardjoe tot resp. president en vicepresident gekozen.
[hier ook kaart van Suriname] In september 2007 beslecht een VN-tribunaal een conflict over een olierijk gedeelte voor de kust tussen Guyana en Suriname. Beide landen krijgen een gedeelte.
Vele gebeurtenissen volgen elkaar op en hebben invloed op de sociaal economische situatie in het land. In een tijdsspanne van enkele jaren begint het strafproces tegen Bouterse; besluit Billiton als mijnbouw gigant Suriname te verlaten; wordt de structurele bilaterale ontwikkelingsrelatie tussen Nederland en Suriname beeindigd en de verdragsmiddelen bevroren. Er worden contacten op basis van functionele noodzaak onderhouden en Nederland roept de ambassadeur terug. Pas in 2014 wordt weer een ambassadeur geinstalleerd vanuit Nederland, mede geaccrediteerd te Guyana. Suriname gaat daarin niet verder mee: er wordt geen ambassadeur afgevaardigd naar Den Haag, het blijft bij een vertegenwoordiging door een zaakgelastigde.
In deze periode van de regering Bouterse worden voor het eerst enkele sociale wetten aangenomen, van groot belang voor het volk en de sociale sector. Genoemd moeten worden: de wet op de opvanginstellingen, de wet op het minimumloon, de pensioenwet en de wet op de basis gezondheidszorg. Het moet een begin zijn van een nationaal sociaal zekerhedenstelsel, met in het verlengde daarvan ook een vergunningenstels voor sociale instellingen en een subsidiestelsel.
Intussen loopt het zg ‘ 8 decembermoorden proces’ door. Verschillende stappen worden in de loop der jaren genomen en zittingen gehouden. In 2019, toen Bouterse op staatsbezoek was in China, werd hij bij verstek veroordeeld tot 20 jaar cel. Bouterse, ondertussen opnieuw verkozen tot voorzitter van de NDP, reageerde als volgt: "Het politiek spel wordt zo openlijk gespeeld, dus het was duidelijk wat er zou komen". Bouterse tekende verzet aan tegen het vonnis en rekende erop bij de verkiezingen in 2020 opnieuw aan de macht te komen Binnen de partij van Bouterse, de NDP, leeft het gevoel dat het proces geregisseerd werd door Nederland. Dit gevoel van Nederlandse betrokkenheid achter de schermen geldt overigens ook voor de allereerste coup in 1980. De aanname in 2012 van de initiatiefwet tot wijziging van de amnestiewet uit 1992 waarmee verdachten in het decembermoordenproces vrijuit gaan, is omstreden. Het decembermoordenproces is opgeschort tot na toetsing van de amnestiewet door een Constitutioneel Hof. Dit gebeurt in 2021 en moet uiteindelijk uitspraak volgen.
In 2020 verliest de partij van Bouterse de verkiezingen. Bouterse heeft hierdoor zijn onschendbaarheid verloren. Er loopt ook een internationaal arrestatiebevel tegen hem vanwege drugshandel. Maar het is nog steeds de vraag of hij zijn straf zal uitzitten. Bouterse is, ondanks dat hij is veroordeeld, bij velen in zijn land nog razend populair. In de nieuwe regering voeren de VHP (de hindoestaanse partij) en de ABOB (de partij met voornamelijk marron aanhangers) de boventoon. Kleinere partijen uit de oude politiek, NPS, PL, BEB, maken deel uit van de coalitie, maar spelen nauwelijks een rol van betekenis. De nieuwe president is Chandrikapersad Santhoki en de vice-president is Ronny Brunswijk. Deze laatste was destijds de leider van het ‘jungle commando’ en speelde een prominente rol in de binnenlandse oorlog, terwijl hij evenals Bouterse een veroordeling wegens drugshandel heeft, Santhoki, een voormalig politieman en ex- minister van justitie heeft bepaald ook geen vlekkeloos verleden. In het eerste jaar van deze nieuwe regering is weinig tot niets constructiefs aangepakt en wordt voornamelijk gerefereerd aan de ‘erfenis’ van de vorige regering. In elk geval wijst niets of niemand op het verder ontwikkelen van een nationaal sociaal zekerhedenstelsel. De economie gaat hardhollend achteruit, inflatie is sky high, een nationaal ontwikkelingsbeleid kan niet gepresenteerd worden. Voor een z.g. herstelprogramma gaat men nu toch in zee met het IMF. Mede door Covid is de situatie in het onderwijs en de gezondheidszorg uiterst precair.
Kortom Suriname heeft nog een lange weg te gaan voordat men kan spreken van nationale welvaart.
Zullen de olievondsten en het nationaal bedrijf Saatsolie NV hiervoor kunnen zorgen?
Nederland en Suriname
Nederland en Suriname kwamen in 2005 overeen de brede OS-relatie af te bouwen. Hierdoor ontstond ruimte voor een andere relatie met Suriname. Het gaat om een verdere vermaatschappelijking van de onderlinge contacten. Niet langer gaat het om relaties van overheid tot overheid, maar veeleer om relaties van maatschappij tot maatschappij.
Het cultureel accooord dat in de 90-er jaren van kracht was, gaf op verschillende terreinen mogelijkheid tot ontwikkeling van m.n de sociaal-culturele particuliere sector. Met het oprichten van de Twinningfaciliteit Suriname-Nederland in 2008 stelde Nederland financiële middelen (€ 12 miljoen, looptijd vier jaar) beschikbaar ter stimulering van de samenwerking tussen Nederlandse en Surinaamse particuliere organisaties op het vlak van bijvoorbeeld taal, cultuur, onderwijs en gezondheidszorg. De Twinningfaciliteit moet bijdragen aan verdieping en verbreding van de samenwerking tussen Nederlandse en Surinaamse organisaties. In 2013 wordt een tweede Twinningfaciliteit gestart, die loopt tot 2016. Het budget is € 6,5 miljoen. Op basis van een review wordt de ‘twinning’ nog voortgezet na 2016. De meningen over twinning in Suriname bij de verschillende instellingen zijn verdeeld. Veelal vloeit het overgrote deel van de projectbudgetten terug naar Nederland door het naar Suriname sturen van ‘experts’ en materialen waarbij het twijfelachtig is of dat wel aldoor noodzakelijk is.
Nederland en Suriname zijn door een gezamenlijke geschiedenis sterk aan elkaar verbonden. Al was het alleen maar omdat er in Nederland bijna evenveel mensen met een Surinaamse achtergrond wonen, werken en leven als in Suriname. Daarom is het van groot belang dat de diplomatieke relaties worden hersteld en dat Nederland mogelijkheden overweegt om het land te ondersteunen en dan niet op de oude koloniale manier, zelfs niet vanuit neo-kolonialisme, maar basis van gelijkwaardig partnerschap.
De vraag om hulp vanuit Suriname neemt recentelijk dan ook een andere wending. Nederland als voormalig moederland heeft de kolonie Suriname uitgebuit en slechts behandeld als wingewest. De slavenhandel en slavernij worden alleen aarzelend genoemd als ‘zwarte bladzijden’ in de Nederlandse geschiedenis en zoveel als mogelijk buiten de leerboeken en literatuur gehouden. Heel langzaam komt er enige erkenning van deze zwarte periode voor Suriname. Er is een stroming op gang gekomen in Nederland die aangeeft dat de handelsverdiensten, de rijkdom ten gevolge van de slavernij en de koloniale handel niet alleen van invloed was in Amsterdam. Ook andere grote steden hebben enorm geprofiteerd en doen daar nu zelf ook onderzoek naar. Utrecht is een voorbeeld. Helaas is het nog niet zover dat er sprake is van het maken van excuses, laat staan dat er kan worden gesproken over herstel-betalingen.
https://www.healthline.com/health/white-saviorism
De documentaire Nieuw licht: Het Rijksmuseum en de slavernij laat van heel dichtbij zien hoe pijnlijk en wrang, maar tegelijkertijd helend en bevrijdend het samenstellen van de slavernijtentoonstelling is. Zeker dankzij de inbreng van mensen met roots in zowel de West (Suriname, Caribisch gebied) als de Oost (Nederlands-Indië). Een hoogst actuele documentaire over de wording van de slavernijtentoonstelling in het Rijksmuseum en Nederlands omgang met het slavernijverleden.
White savior complex is a term that’s used to describe white people who consider themselves wonderful helpers to Black, Indigenous and People of Color (BIPOC) — but they “help” for the wrong reasons (and sometimes end up doing more to hurt than help).
Regie: Ida Does
https://www.canonvannederland.nl
De Canon herzien
In 2019/2020 heeft een commissie onder leiding van prof. dr. James Kennedy de eerste Canon herzien. Sinds de start in 2006 is er veertien jaar geschiedenis, maatschappelijke ontwikkelingen en wetenschappelijke kennis bijgekomen. Dat heeft geleid tot een bijgestelde Canon, met opnieuw een slingerlijn van vijftig vensters die onderling verbonden zijn door zeven thematische hoofdlijnen. De nieuwe Canon van Nederland.
https://m.youtube.com/watch?v=hdk3v8EIFHI
Verzoening rond een gedeeld verleden maakt ruimte voor een gezamenlijke toekomst," zei burgemeester Femke Halsema tijdens het aanbieden van het excuses voor de rol die de hoofdstad speelde in het koloniale- en slavernijverleden.
Ik luister naar 'Aflevering 1 – Als je weet waar je kijken moet' (Nooit Bewust Opgeslagen, over het Rotterdamse slavernijverleden) in de NRC Audio app:
https://audio.nrc.nl/episode/15118162
https://bukubooks.wordpress.com/brits_indiers/
Tussen 1873 en 1916 zetten zo’n 34.000 ‘Brits-Indische’ immigranten voet op Surinaamse bodem.
https://stichji.javanen.nl/javanen-in-diaspora/
Het oral history project Javanen in diaspora is een samenwerking van STICHJI en het Koninklijk Instituut voor Taal, Land en Volkenkunde in Leiden, en via dit instituut met Lembaga Institut Penelitian Indonesia (LIPI) en de Vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI) in Suriname.
Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog de onafhankelijkheid van zijn kolonisator, Nederland, uitriep. Deze ‘revolusi’ inspireerde onafhankelijkheidsstrijders overal ter wereld. Met trots presenteren Klara en De Correspondent de nieuwe vijfdelige podcast Revolusi van David Van Reybrouck. Wekelijks bij De Correspondent te beluisteren vanaf 1 mei.
Negenhonderd zwarte bladzijden vaderlandse geschiedenis. Recentelijk verschijnt Roofstaat, een boek van Ewald Vanvugt. Ik sprak rapper, theatermaker en ambassadeur Akwasi Owusu Ansah over het belang van een volledige geschiedenis. ‘Samenleven gaat pas echt lukken als elke Nederlander zich gerepresenteerd voelt. Dat gaat nooit gebeuren zolang we vasthouden aan dit eenzijdige beeld van heldhaftigheid.’ Dit boek toont de zwarte kant van de Nederlandse geschiedenis. En wil zo een echt multiculturele samenleving mogelijk maken.